ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆ

ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆ ಮಹಾನ್ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದವರು. ಇಂದು ಅವರ ಸಂಸ್ಮರಣೆ ದಿನ. 

ಭಾರತೀಯ ಕಲಾಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪಾವಂಜೆ ಕುಟುಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹೆಸರು. ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣಯ್ಯ ಪಾವಂಜೆ ಅವರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡ ಕಲಾಸೇವೆ ಇಂದಿನಆ‍ ಕುಟುಂಬದ ತಲೆಮಾರಿನಲ್ಲೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಆತ್ಮೀಯರಾದ ಅನುಪಾವಂಜೆ Anu Pavanje ಅವರೂ  ಈ ಕುಟುಂಬದ ಕಲಾವಿದೆ.

ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣಯ್ಯ ಪಾವಂಜೆ ಅವರ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಪಾವಂಜೆ ಭುಜಂಗರಾವ್ಅವರ ಪುತ್ರರು  ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆ.  ಎಂ. ಆರ್. ಪಾವಂಜೆ ಎಂಬುದು ಇವರ ಹೆಸರಿನಕಿರು ರೂಪ.  ತಾಯಿ ಭಾರತಿ ರಾವ್. ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆಯವರು ಇವರ ಮೂರು ಹೆಣ್ಣು , ನಾಲ್ಕು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೆಯ ಮಗನಾಗಿ 1942ರ ಆಗಸ್ಟ್ 26ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆಭುಜಂಗ ರಾಯರೂ ಕಲೆಯನ್ನೇ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡವರು. ಅಜ್ಜ, ದೊಡ್ಡಪ್ಪಎಲ್ಲರೂ ಕಲಾವಿದರೇ. ಕುಟುಂಬದ ವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಕಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ತಾನೇ ತಾನಾಗಿ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಮಾಧವ ರಾವ್ ಅವರಿಗೆ ಬಣ್ಣದೊಂದಿಗಿನ ಆಟಗಳ ಬದುಕು ಪಾಠ ಸಹಜವೇಎಂಬಂತೆ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿತ್ತು. ಮನೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿಪಾವಂಜೆ ಮನೆಗೆ ಬರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಅವರ ಕಲೆಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ,  ಮಾತುಕತೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾ ಮಾಧವ ರಾವ್ ಬೆಳೆದರು.

ಮಾಧವ ರಾವ್ ಮಂಗಳೂರಿನ ಕಾರ್‌ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ವಾರ್ಡ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ಮೇಲೆ ಕೆನರಾ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದರು. ತಂದೆಭುಜಂಗರಾಯರೂ ಕಲಾ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ಕೆನರಾ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದರು. 

ಬದುಕನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅನುವಾಗಲೆಂದು ಮಾಧವ ರಾವ್ ತಮ್ಮ ಅಜ್ಜಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣಯ್ಯನವರ ಶಿಷ್ಯಂದಿರಾದ ಎಲ್.ಕೆ. ಶೇವಗೂರರಲ್ಲಿ ಕಮರ್ಶಿಯಲ್ ಆರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದರು. ಜೀವನ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅವರು ಹಲವಾರುಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದರು. 

ಮಾಧವ ರಾವ್ ಮುಂದೆ  ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇನ್ಸಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಕರೆಸ್ಪಾಂಡೆನ್ಸ್  ಆರ್ಟ್ಸ್ಕೋರ್ಸನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಕಲೆಯ ಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಖ್ಯಾತ ಕಲಾವಿದ ಕೆ.ಕೆ. ಹೆಬ್ಬಾರರು ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆ ಅವರ  ಅಜ್ಜ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡಪ್ಪನವರಿಂದ ಚಿತ್ರಕಲೆಯಮೂಲ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಕಲಿತುಕೊಂಡು ಮಹಾನ್ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ ಅರಳಿದವರು. ಮಾಧವ ರಾವ್ಮುಂಬೈಗೆ  ಹೋದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಕೆ.ಕೆ. ಹೆಬ್ಬಾರರಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೇರಣೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗೆಯೇ ಹೆಬ್ಬಾರರೂ ಊರಿಗೆ ಬಂದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಇವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಂತಹ ಶ್ರೇಷ್ಠಕಲಾವಿದರೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧವು ಅವರ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಪಕ್ವತೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳಲು ಪೋಷಣೆನೀಡಿತು. 

ಕ್ರಮೇಣದಲ್ಲಿ ಮಾಧವರಾಯರು ಚಿತ್ರಕಲೆಯನ್ನು ಒಂದು ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸೃಜಿಸುವಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ತೈಲವರ್ಣ, ಜಲವರ್ಣ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ ಶೇಡಿಂಗ್‌ನಂತಹ ಕೃತಿಗಳಿಂದ ಅವರುಕಲಾ ಸಂತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಅರಸಿದರು. ಅವರ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು ಗಾಢವಾದ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದಮೂಡಿದವುಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ಅಜ್ಜ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣಯ್ಯನವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಶ್ರದ್ಧೆಮಾಧವರಾಯರಲ್ಲೂ ಹರಿದಿತ್ತು. ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಸೃಜನಶೀಲ ಕಲಾವಿದ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಬೆಸೆದುಅವರ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಅರಳಿಸುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂಬುದು ಮಾಧವರಾಯರ  ಜೀವನಸಿದ್ಧಾಂತವಾಗಿತ್ತು. 

ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆಯವರು ಚಿತ್ರಕಲೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಇನ್ನಿತರ ಹವ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲೂಅರ್ಪಣಾಭಾವದಿಂದ ತೊಡಗಿಕೊಂಡವರು. ಸಂಗೀತ ಕೇಳುವುದು ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದಹವ್ಯಾಸವಾಗಿತ್ತು. ಇಷ್ಟವಾದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಗುನು ಗುನಿಸುತ್ತಾ, ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಚಿತ್ರರಚಿಸಲು ಕುಳಿತರೆ ಅವರು ಲೋಕವನ್ನೇ ಮರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.

ಪ್ರಾಚೀನ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಗಳು, ನಾಣ್ಯಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಅಪೂರ್ವವಾದ ಸಂಗ್ರಹ ಮಾಧವ ರಾವ್ಅವರ ಬಳಿ ಇತ್ತು. ಭಾರತ ಸರಕಾರ ಮೊತ್ತಮೊದಲು ಹೊರಡಿಸಿದ ಕವರು, ಕಾರ್ಡ್, ಅಂಚೆಚೀಟಿಯಿಂದ ಮೊದಲುಗೊಂಡು ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಗಳ ಸಂಗ್ರಹದ ದೊಡ್ಡ ನಿಧಿಯೇಅವರ ಬಳಿ ಇತ್ತು. ಅವುಗಳನ್ನು ಅವರು ಜೋಡಿಸಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದ ಕ್ರಮವೂ ಕಲಾತ್ಮಕವಾಗಿತ್ತು. ಅದೇ ರೀತಿ ಅವರ ಬಳಿ ಇದ್ದ ನಮ್ಮ ನಾಡನ್ನಾಳಿದ ರಾಜರ ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸಂಗ್ರಹವೂಗಣನೀಯವಾಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲೂ ಕಾಣಸಿಗದ ಕೆಲವು ನಾಣ್ಯಗಳು ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅಳುಪರ ಕಾಲದನಾಣ್ಯಗಳು, ರೋಮ್ ನಾಣ್ಯಗಳು ಕೂಡಾ ಇವರ ಬಳಿ ಇದ್ದವು. ಅವರ ಮನೆಯ ಅಟ್ಟದ ಮೇಲಿನಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕೋಣೆ ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದ ಹಳೆಯಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ಇಂದು ದುರ್ಲಭವಾದ ಕೆಲವು ಅಮೂಲ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳು, ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಬಳಕೆಯಅಪೂರ್ವ ವಸ್ತುಗಳು ಜೋಪಾನವಾಗಿ  ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದವು. ತುಳು ಲಿಪಿಯಹಳೆಯ ಕೃತಿಗಳೂ ಇವರ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿದ್ದವು.

ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆ ಅವರು ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿ ಸಂಗ್ರಹಕಾರರ ಸಂಘದಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ  ಕೆಲಸಮಾಡಿದ್ದರು. ಮಂಗಳಾ ಪೆಕ್ಸ್ 80ರ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು. 84ರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಗ್ರಹಕಾರರೆಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೂ ಸಂದಿತ್ತು. ಇವರ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ 1986ರಿಂದಮೊದಲುಗೊಂಡಂತೆ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬಹುಮಾನ ಸಂದಿದ್ದವು.  2001ರಲ್ಲಿನಾಸಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಜರುಗಿದಾಗ ಇವರ‘ಟ್ರಾವಂಕೂರ್-ಕೊಚ್ಚಿನ್’ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ರಜತ ಪದಕ ಗೌರವ ಸಂದಿತ್ತು.

ಪಾವಂಜೆ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆ ಅವರ ಅಜ್ಜ, ತಂದೆ, ದೊಡ್ಡಪ್ಪಂದಿರೆಲ್ಲಾಪ್ರಯತ್ನಶೀಲ ದುಡಿತದಲ್ಲಿ ಸುಖ ಕಂಡವರು. ಯಶಸ್ಸು, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಹಂಬಲಿಸಿ ಕೈಚಾಚಿದವರಲ್ಲ. ಅದೇ ರೀತಿ ಮಾಧವ ರಾವ್ ಪಾವಂಜೆಯವರೂ ತಮ್ಮನ್ನು  ಗೌರವಿಸುವವರಿಲ್ಲಎಂಬ ಬೇಸರ ಹೊಂದಿದವರಲ್ಲ. ಕಲಾಕೈಂಕರ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಂತೃಪ್ತಿ ಕಂಡುಕೊಂಡವರಾಗಿದ್ದರು.  

ಮಾಧವ ರಾವ್ ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಬರಹಗಳನ್ನು ಆಗಾಗ ಮೆಚ್ಚಿಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸದ್ದುಗದ್ದಲವಿಲ್ಲದೆ ನಮ್ರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಹಾಗೆಯೇ 2021ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್28ರಂದು ಹೋದದ್ದು ಕೂಡಾ ಅದೇ ನಿಃಶಬ್ಧತೆಯಲ್ಲೇ.

ಮಾಹಿತಿ ಆಧಾರ: ಕನ್ನಡ ಸಂಘ ಕಾಂತಾವರ ಅವರ,  ನಾಡಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಪುಸ್ತಕ ಸರಣಿ.

On Remembrance Day of great artiste Madhava Rao Pavanje 🌷🙏🌷